Μια νέα ελληνο-σουηδική συνεργασία με επίκεντρο την αρχαία πόλη της Ερμιόνης

Το 2015, το Σουηδικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών ξεκίνησε, σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολίδας, ένα τριετές ερευνητικό πρόγραμμα για την αρχαία Ερμιόνη, πόλη η οποία μας είναι γνωστή από αρχαίες γραπτές πηγές και αρχαιολογικά ευρήματα που εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια επιφανειακών ερευνών και σωστικών ανασκαφών. Τη γενική διεύθυνση του εν λόγω προγράμματος έχει αναλάβει η δρ. Άλκηστις Παπαδημητρίου, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας και για τη σουηδική ομάδα υπεύθυνη είναι η δρ. Jenny Wallensten, Υποδιευθύντρια του Σουηδικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου.

H αρχαία πόλη των Ερμιονέων (η σημερινή Ερμιόνη της Αργολίδας) έχει μια μακρά ιστορία. Ο Όμηρος αναφέρει την Ερμιόνη ως μια από τις πόλεις που είχε υπό την κυριαρχία του ο Διομήδης (Ιλ. Β 560) και οι Ερμιονείς έστειλαν πλοία στη Σαλαμίνα, καθώς και εκστρατευτικό σώμα στις Πλαταιές. Όταν ο Παυσανίας επισκέφθηκε την Ερμιόνη το 2ο αιώνα μ.Χ., βρήκε μια πόλη με “διάφορα αξιοθέατα που θα μπορούσε να γράψει κανείς γι’ αυτά” (Παυσ. 2.34.11).

Η Αρχαία Ερμιόνη βρίσκεται ως επί το πλείστον κρυμμένη κάτω από τη σημερινή πόλη. Φωτογραφία: Jenny Wallensten

Παρόλο που η αρχαία πόλη ως επί το πλείστον βρίσκεται κάτω από τη σημερινή Ερμιόνη, έχουν εντοπιστεί αρκετά τμήματα των αρχαίων τειχών ούτως ώστε να οριοθετείται κατά προσέγγιση η έκταση της πόλης, ενώ τα κατάλοιπα του αρχαίου υδραγωγείου μας δείχνουν το δίκτυο ύδρευσής της.  Ο Παυσανίας αναφέρει μια σειρά εντυπωσιακών ναών και ιερών (μεταξύ άλλων ναούς που σπανίζουν, όπως λ.χ. ναοί αφιερωμένοι στoν Ήλιο και στις Χάριτες), δείγματα των οποίων είναι ορατά ακόμα και σήμερα στο ακρωτήριο Μπίστι, που λειτουργούσε ως ακρόπολη, όπως επίσης και εντός της σημερινής πόλης. Ο αρχαίος ναός που έχει εντοπιστεί κάτω από την εκκλησία των Ταξιαρχών έχει ταυτιστεί πιθανώς με το ναό της Χθόνιας Δήμητρας, προς τιμήν της οποίας τελούνταν κάθε χρόνο τα Χθόνια, μια περίεργη τελετουργία (περίεργη ακόμα και στα μάτια του Παυσανία!), κατά την οποία τέσσερις ηλικιωμένες γυναίκες σκότωναν με δρεπάνια τέσσερις αγελάδες μέσα στο ναό (Παυσ. 2.35.5-8).

Στόχος του προγράμματος

Ο κυρίαρχος στόχος της έρευνας είναι η καλύτερη κατανόηση της δομής της κοινωνικής ζωής σε μια πόλη-κράτος μέσα σε ένα ευρύ διαχρονικό πλαίσιο (από την αρχαϊκή περίοδο έως τους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους). Για την υλοποίηση αυτού του στόχου θα μελετηθούν συνδυαστικά τα ακόλουθα:

• οικιστικό περιβάλλον
• οικογένεια και άλλες κοινωνικές δομές
• ιεροπραξίες, συμπεριλαμβανομένων των νεκρικών τελετών

Η καινοτόμος ιδέα του προγράμματος Ένα ελληνικό αστικό τοπίο και οι άνθρωποί του (A Greek cityscape and its people) αρχικά είναι να δημιουργήσει μία στην κυριολεξία τρισδιάστατη τοπογραφική πλατφόρμα, την οποία στη συνέχεια θα επιχειρήσουμε να εμπλουτίσουμε με ανθρώπινη ζωή μέσω αρχαιολογικών, οστεολογικών, παλαιοπαθολογικών και ανθρωπολογικών ερευνών, οι οποίες θα συνδυαστούν με μελέτες που αφορούν τελετουργίες και θρησκευτικές δοξασίες. Θα προσκαλέσουμε ειδικούς σε αυτούς καθώς και σε άλλους τομείς για ατομική μελέτη που θα συνεισφέρει και θα προάγει τις γνώσεις μας για το αστικό τοπίο της αρχαίας Ερμιόνης και τους κατοίκους της.