Ασίνη, Αργολίδα (1922, 1924, 1926, 1930, 1970–1974, 1976–1978, 1985, 1989–1990, 2021)
Δημοσιευμένο: 2020-05-15
Ο αρχαιολογικός χώρος της Ασίνης βρίσκεται περίπου 8 χλμ. νοτιοδυτικά της σημερινής πόλης του Ναυπλίου. Τα αρχαιολογικά κατάλοιπα είναι διασκορπισμένα στην κορυφή και στις πλαγιές του βράχου της ακρόπολης, μήκους 330 μ. και ύψους 50 μ., που εκτείνεται στον Αργολικό κόλπο, καθώς και στο λόφο της Μπαρμπούνας στα δυτικά. Και στις δύο πλευρές της ακρόπολης υπάρχουν παραλίες, με τη δυτική πλευρά να διαθέτει και ένα εξαίσιο λιμάνι. Απέναντι από την ακρόπολη, η νησίδα Ρόμβη λειτουργεί σαν φυσικός κυματοθραύστης, προστατεύοντας τη στεριά.
Εικ. 2: Το λιμάνι, με φόντο τη Ρόμβη στα αριστερά.
Υπάρχει σχεδόν συνεχής κατοίκηση στην Ασίνη από τη Νεολιθική περίοδο και έπειτα. Ο τόπος άκμασε καθ’ όλη τη διάρκεια της Εποχής του Χαλκού και συνέχισε να ακμάζει μετά την καταστροφή των μυκηναϊκών ακροπόλεων και στην Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου. Μόνο γύρω στο 700 π.Χ., όταν το Άργος κατέστρεψε την Ασίνη, διαφαίνεται μια ύφεση στον οικισμό. Ωστόσο, οι κάτοικοι συνέχισαν να ζουν εδώ, και γύρω στο 300 π.Χ. σημειώθηκε επαναποικισμός. Γνωρίζουμε μόνο αποσπασματικά τη μεταγενέστερη ιστορία της Ασίνης. Στα τέλη της Ύστερης Ρωμαϊκής εποχής (περ. 400-500 π.Χ.) ανεγέρθηκε τουλάχιστον ένα λουτρό. Πολύ αργότερα, το 1686, ο Μοροζίνι κατέφθασε εδώ την παραμονή της κατάληψης του Ναυπλίου. Σύμφωνα με την παράδοση, μετά την Ελληνική Επανάσταση, Κρητικοί ψαράδες επιτέθηκαν και κατέστρεψαν ένα τουρκικό χωριό στη νησίδα Ρόμβη. Αυτοί οι Κρητικοί εγκαταστάθηκαν στη συνέχεια στην απέναντι ακτή, όπου ίδρυσαν το χωριό Τολό.
Καθ’ όλη την ύπαρξή της, η Ασίνη υπήρξε ένας τόπος στρατηγικής σημασίας. Αυτό αντικατοπτρίζεται στα ελληνιστικά οχυρώματα που έχτισαν οι Μακεδόνες (πιθανώς υπό τον Δημήτριο τον Πολιορκητή) γύρω στο 300 π.Χ. καθώς και στις τάφρους και στους οχυρωματικούς πύργους που χτίστηκαν από τον ιταλικό στρατό κατά τη διάρκεια της κατοχής της Ελλάδας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ιστορικό ανασκαφών
Το 1920 ήρθε στην Ελλάδα ο Σουηδός πρίγκιπας Gustaf Adolf για μια προσωπική περιήγηση και επισκέφθηκε την Ασίνη. Ένας από τους λόγους που επέλεξε την Ελλάδα ως προορισμό ήταν το ενδιαφέρον του για την αρχαιολογία. Είχε ήδη συμμετάσχει σε ανασκαφές στη Σουηδία και πίστευε ότι η χώρα του θα έπρεπε να συνδράμει στις έρευνες του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Ως εκ τούτου, υπήρξε ο εμπνευστής των ανασκαφών της Ασίνης, της πρώτης εκτεταμένης έρευνας πεδίου της Σουηδίας στην Ελλάδα, η οποία ξεκίνησε το 1922.
Εικ. 3: Ανασκαφές στην Κάτω Πόλη το 1926 (Alvin 102633).
Για σχεδόν δύο δεκαετίες, μέχρι το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, Σουηδοί αρχαιολόγοι εργάστηκαν εντατικά στην Αργολίδα υπό τη διεύθυνση του Axel W. Persson. Ωστόσο, λόγω του ότι ο Persson ήταν φιλόλογος, η Επιτροπή Ασίνης ανέθεσε στον Otto Frödin, έμπειρο αρχαιολόγο, την επίβλεψη των ανασκαφικών εργασιών σε συνεργασία με τον Axel W. Persson. Όταν το 1938 δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά τα αποτελέσματα των ανασκαφών (Results of the Swedish excavation at Asine 1922–1930), αντανακλούσαν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος των δύο διευθυντών, καθώς επίσης της αρχαιολογίας της εποχής, που δεν ήταν άλλο από την προϊστορία. Εκτεταμένες έρευνες διενεργήθηκαν στην ακρόπολη και στη λεγόμενη Κάτω Πόλη, στη βόρεια πλαγιά της ακρόπολης. Επιπλέον, ανασκάφηκαν μερικώς δύο νεκροταφεία στο λόφο της Μπαρμπούνας. Το ένα ήταν από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (περ. 1600–1100 π.Χ.) στις ανατολικές πλαγιές και το άλλο από την Ύστερη Γεωμετρική Εποχή (8ος αιώνας π.Χ.) στις νότιες πλαγιές.
Οι έρευνες στην Ασίνη ξεκίνησαν εκ νέου το 1970 από το Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών, υπό τη διεύθυνση του Carl-Gustaf Styrenius. Η ανασκαφική εργασία ξεκίνησε ως σωστική ανασκαφή, η οποία προκλήθηκε από σχέδια για την οικοδόμηση ενός οργανωμένου camping σε ένα οικόπεδο ανατολικά της ακρόπολης. Δοκιμαστικές τάφροι που ανοίχθηκαν στην περιοχή από τοπικές αρχαιολογικές υπηρεσίες αποκάλυψαν εκτεταμένα αρχαιολογικά κατάλοιπα και οι εργασίες συνεχίστηκαν εκεί μέχρι το 1974. Το 1971, ο Robin Hägg πήρε μέρος στο πρόγραμμα, το οποίο συνέχισε μέχρι το 1989. Εκείνη την περίοδο, συμπεριλήφθηκαν και οι νότιες πλαγιές του λόφου της Μπαρμπούνας στην ανασκαφική έρευνα. Το 1985, η Berit Wells ερεύνησε τα υστερογεωμετρικά τείχη στις βόρειες πλαγιές του λόφου της Μπαρμπούνας, καθώς επίσης το 1990 τη μέχρι πρότινος μη ανεσκαμμένη γωνία βόρεια του ελληνιστικού προμαχώνα.
Χρονολογική επισκόπηση και το κτηριακό συγκρότημα
Οι πρώτοι κάτοικοι στην Ασίνη έζησαν στους πρόποδες του λόφου της Μπαρμπούνας ήδη από την 6η χιλιετία π.Χ. Εκείνη την περίοδο, ο μετέπειτα βράχος της ακρόπολης ήταν πιθανότατα ένα νησί. Καθ’ όλη τη διάρκεια της χιλιετίας, η διάβρωση δημιούργησε αρχικά μια μεγάλη λιμνοθάλασσα και στη συνέχεια συνέδεσε με αργούς ρυθμούς αυτό το νησί με την ηπειρωτική χώρα.
Κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.), ένας εκτεταμένος οικισμός με καλά χτισμένες οικίες και ταφές βρισκόταν στην περιοχή της Κάτω Πόλης στην Ακρόπολη και στη βόρεια πλαγιά της προς τον Λόφο της Μπαρμπούνας. Τα κεραμίδια εκείνης της περιόδου δείχνουν ότι πολλά από τα κτήρια καλύφθηκαν από στέγες με κεραμίδια αντί των συνηθισμένων αχυροσκεπών. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών ήρθαν στο φως πολύτιμα ευρήματα κεραμικών, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων δοχείων αποθήκευσης, ραμφόστομων πρόχων, αγγείων με χαρακτηριστικά στόμια σαλτσιέρας και ένα είδος περίεργων αμφορίσκων με σχήμα που καθιστά αδύνατη την κατανάλωση από αυτά. Ταυτοποιήθηκαν διάφορα εργαλεία φτιαγμένα από οψιδιανό, κέρατο, οστό και τερακότα, καθώς και ένας μικρός αριθμός χάλκινων αντικειμένων και, το σημαντικότερο, η παρουσία σφραγίδων και αποτυπωμάτων σφραγίδων δηλώνει ότι υπήρχε κάποια κεντρική οργάνωση στον χώρο. Η κεραμική από τις Κυκλάδες και την Τροία παρέχει στοιχεία σχετικά με το διαμετακομιστικό εμπόριο.
Δεν υπήρξε διακοπή στην οικιστική δραστηριότητα μεταξύ της Πρώιμης και της Μέσης Εποχής του Χαλκού στην Ασίνη στα τέλη της 3ης χιλιετίας π.Χ. Αυτό είναι σημαντικό γιατί εκείνη την περίοδο το κλίμα έγινε πιο ξηρό (το γνωστό φαινόμενο των 4.200 ετών πριν), μια αλλαγή που έχει σχετιστεί με την κατάρρευση πολλών κοινωνιών τόσο στην Ελλάδα όσο και σε όλο τον κόσμο. Κατά τη Μέση Εποχή του Χαλκού, η Ασίνη διέθετε έναν μεγάλο οικισμό, που εκτείνεται από τη βόρεια πλαγιά της Ακρόπολης έως τη νότια πλαγιά της Μπαρμπούνας. Έχουν επίσης βρεθεί κιβωτιόσχημοι τάφοι κάτω από τύμβους που χρονολογούνται σε εκείνη την περίοδο, γεγονός που υποδηλώνει κοινωνική διαστρωμάτωση καθώς ορισμένα μέλη της κοινωνίας είχαν τα μέσα να κατασκευάσουν πιο εντυπωσιακές ταφές από άλλους.
Σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, ο οικισμός της Ύστερης Εποχής του Χαλκού ήταν λιγότερο επιβλητικός, χωρίς τις μεγάλες οικίες και τα ανάκτορα που βρέθηκαν σε σύγχρονους χώρους της περιοχής. Αντίθετα, τα πιο αξιοσημείωτα ευρήματα είναι οι θαλαμωτοί τάφοι στην ανατολική πλευρά της Μπαρμπούνας. Προς το τέλος της Εποχής του Χαλκού, κατά τον 12ο αιώνα π.Χ., ο χώρος άκμασε ξανά. Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι ένα εύρημα από μια οικία στην περιοχή της Κάτω Πόλης στη βόρεια πλαγιά της Ακρόπολης: μια συλλογή λατρευτικών αντικειμένων, η οποία περιλάμβανε τον περίφημο Άρχοντα της Ασίνης, ένα ειδώλιο που σήμερα είναι γνωστό ότι αναπαριστά μια γυναίκα. Επιπλέον, ο Όμηρος αναφέρει στην Ιλιάδα ότι η Ασίνη έστειλε πλοία στην Τροία (Όμ. Ιλ. 2.560), ίσως αναφερόμενος σε αυτήν την εποχή.
Μετά την Εποχή του Χαλκού η Ασίνη είναι σημαντική καθώς είναι ένας από τους λίγους τόπους με συνεχή κατοίκηση στην Εποχή του Σιδήρου. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο οικισμός βρισκόταν ανατολικά της Ακρόπολης, και τα σπίτια είχαν απροσδιόριστο σχήμα με πέτρινα θεμέλια και τοίχους από ωμόπλινθους ή μπαγδατί. Γύρω στο 750 π.Χ. ιδρύθηκε το Ιερό του Απόλλωνος Πυθαίου στον λόφο της Μπαρμπούνας. Στην πρώτη περίοδο ο ιερός περίβολος, το τέμενος, περιλάμβανε ένα απλό αψιδωτό κτίσμα (που ονομάζεται Οικία Β) πάνω σε στενή λίθινη βάση, με τοίχους κατασκευασμένους με χυτή πηλοδομή ή από ωμόπλινθους με αχυροσκεπή. Αυτό το κτήριο καταστράφηκε από πυρκαγιά γύρω στο 720 π.Χ. Προς το τέλος του 8ου αιώνα π.Χ., το κατεστραμμένο οικοδόμημα αντικαταστάθηκε από ένα άλλο λίγο πιο ανατολικά, τη λεγόμενη Οικία Α (4,30 × 9,60 μ.). Καθ’ όλη τη μακροχρόνια χρήση της, η Οικία Α ανακατασκευάστηκε αρκετές φορές, κάτι που αποδεικνύεται από τα ευρήματα μεταγενέστερων αρχιτεκτονικών καταλοίπων, όπως μια σίμη, δηλαδή το αναποδογυρισμένο άκρο μιας στέγης που λειτουργεί ως υδρορροή, από τον 6ο αιώνα π.Χ.
Στα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ., οι Αργείοι κατέλαβαν την Ασίνη, λεηλατώντας και καταστρέφοντας την πόλη ολοσχερώς. Εκείνη τη χρονική περίοδο, λέγεται ότι οι κάτοικοι της πόλης κατέφυγαν στη Μεσσηνία όπου ίδρυσαν μια νέα πόλη (Παύσ. 2.36.4–5). Ωστόσο, οι Αργείοι έδειξαν έλεος στο ιερό του Απόλλωνα και αναθήματα συνέχισαν να προσφέρονται εκεί. Η τελευταία γραπτή μαρτυρία που πιθανώς αναφέρεται στη λατρεία είναι από το 419 π.Χ. όταν οι Αργείοι επιτέθηκαν στην Επίδαυρο με το πρόσχημα ότι η τελευταία δεν είχε εκπληρώσει τα θρησκευτικά της καθήκοντα στο ιερό (Θουκ. 5.53). Μετά από αυτό, η έλλειψη τόσο λογοτεχνικών όσο και αρχαιολογικών στοιχείων δείχνει ότι η λατρευτική δραστηριότητα γρήγορα σημείωσε πτώση. Τον 2ο αιώνα μ.Χ. ο Παυσανίας αναφέρει ότι ο ναός «παρέμενε ορατός». Αυτή η διατύπωση οδήγησε τους μελετητές στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο εκείνη τη χρονική περίοδο για ερείπια.
Έχει αποδειχθεί ότι η πόλη της Ασίνης δεν εγκαταλείφθηκε εντελώς μετά την κατάκτηση της από τους Αργείους, όπως αναφέρεται σε παλαιότερες δημοσιεύσεις. Ωστόσο, δεν ανέκτησε το προηγούμενο μέγεθος και την σημασία της έως ότου ο τόπος επαναποικίστηκε, πιθανώς από τους Μακεδόνες υπό τον Δημήτριο τον Πολιορκητή γύρω στο 300 π.Χ. Εκείνη τη χρονική περίοδο κατασκευάστηκαν επιβλητικές οχυρώσεις, που περιλάμβαναν προμαχώνες για καταπέλτες. Ενώ λίγα είναι γνωστά για την Ασίνη κατά την ελληνιστική περίοδο, τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι υπήρχε ένας αρκετά μεγάλος οικισμός στον χώρο, ιδιαίτερα κατά τον 2ο αιώνα π.Χ. Έχουν βρεθεί κατάλοιπα αρκετών οικιών τόσο στην Κάτω Πόλη όσο και στην Ακρόπολη. Αυτές περιλαμβάνουν δεξαμενές, πιεστήρια και εργαλεία αλιείας, υποδηλώνοντας ότι η κοινότητα βασίστηκε στην τοπική γεωργία και την αλιεία. Πιθανώς αυτή η νέα, και μάλλον περιορισμένη, ευημερία έληξε με την υποταγή της Ελλάδας στους Ρωμαίους το 146 π.Χ., μετά την οποία οι οχυρώσεις κατέρρευσαν.
Εικ. 4: Τα τείχη της Ασίνης προς το λιμάνι.
Εικ. 5: Προμαχώνας στην ανατολική πλευρά της Ακρόπολης.
Στις αρχές του 1ου αιώνα μ.Χ., ο Στράβων (8.6.11) ονόμασε την Ασίνη χωριό (κώμῃ) και τον 2ο αιώνα μ.Χ. ο Παυσανίας (2.36.4) ανέφερε ότι δεν υπήρχαν παρά μόνο ερείπια της πόλης. Παρ’ όλα αυτά, ένα ρωμαϊκό λουτρό μαρτυρά ξεκάθαρα δραστηριότητα στην Ασίνη κατά τον 5ο – 6ο αιώνα μ.Χ. Χτισμένο στην περιοχή της Κάτω Πόλης, κατέστρεψε παλαιότερα ερείπια, συμπεριλαμβανομένου τμήματος μνημειακής σκάλας που οδηγούσε στην πύλη της πόλης. Το λουτρό ήταν τέτοιου τύπου όπου οι αίθουσες ήταν παρατεταγμένες σε μια ευθεία. Το συγκρότημα διέθετε αποδυτήριο (apodyterium) στο βόρειο τμήμα. Ακολουθούσε η αίθουσα για το ψυχρό λουτρό (frigidarium), στη συνέχεια του χλιαρού λουτρού (tepidarium), μια ενδιάμεση (αίθουσα I) και ολοκληρωνόταν με μια αίθουσα με το θερμό λουτρό (caldarium). Οι δύο τελευταίες ήταν εξοπλισμένες με σύστημα θέρμανσης (υπόκαυστο), και μέρος του μπάνιου ήταν επενδυμένο με μαρμάρινες πλάκες για να δίνει μια αίσθηση πολυτέλειας. Εκτός από το λουτρό, οι τάφοι της Ύστερης Αρχαιότητας μαρτυρούν την ύπαρξη ζωής στον χώρο. Σε οκτώ τάφους, οι νεκροί είχαν ταφεί με τα κεφάλια τους στραμμένα προς τη δύση, υποδηλώνοντας ότι τα Χριστιανικά έθιμα είχαν πλέον ριζώσει στην Ασίνη.
Εικ. 6. Το Ρωμαϊκό λουτρό, χτισμένο πάνω από την παλαιότερη Κάτω Πόλη.
Βιβλιογραφία
Ålin, P. 1968. ‘Unpublished Mycenaean sherds from Asine’, OpAth 8, 87–105.
Asine 1:1 = O. Frödin & A.W. Persson, Asine I:1. Results of the Swedish excavations 1922–1930, Stockholm, 1938.
Asine 2:1 = S. Dietz, Asine II:1. Results of the excavations east of the Acropolis 1970–1974. General stratigraphical analysis and architectural remains (ActaAth-4o, 24:1), Stockholm, 1982.
Asine 2:2 = S. Dietz, Asine II:2. Results of the excavations east of the Acropolis 1970–1974. The Middle Helladic cemetery, the Middle Helladic and Early Mycenaean deposits (ActaAth-4o, 24:2), Stockholm 1980.
Asine 2:3 = B. Santillo Frizell, Asine II:3. Results of the excavations east of the Acropolis. The late and final Mycenaean periods (ActaAth-4o, 24:3), Stockholm, 1986.
Asine 2:4 = B. Wells, Asine II:4. Results of the excavations east of the Acropolis. The Protogeometric period. Part 1, An analysis of the settlement (ActaAth-4o, 24:4:1), Stockholm, 1983.
Asine 2:6 = B. Rafn, Asine II:6. Results of the excavations east of the Acropolis 1970-1974.The post-geometric periods. Part 1, the graves of the early fifth century B.C. (ActaAth-4o, 24:6:1), Stockholm, 1979.
Asine 2:6 = E. Poulsen, Asine II:6. Results of the excavations east of the Acropolis 1970-1974. The post-geometric periods. Part 2, the post-geometric settlement material and tombs of the Hellenistic period, (ActaAth-4o, 24:6:2), Stockholm,1994.
Asine 3:1 = R. Hägg, G. Nordqvisk & B. Wells (eds.), Asine III:1. Supplementary studies on the Swedish excavations 1922–1930, Stockholm, 1996.
Asine 3:2 = A. Ingvarsson-Sundström, Asine III:2. Supplementary studies on the Swedish excavations 1922–1930. Children lost and found. A bioarchaeological study of Middle Helladic children in Asine with a comparison to Lerna (ActaAth-4o, 45: 2), Stockholm, 2008.
Backe-Forsberg, Y. & C. Risberg 1986. ’Metal-working at Asine. ”New” finds from the 1926 season’, OpAth 16, 123–125,
Backe-Forsberg, Y., C. Risberg & Y. Bassiakos 2000–2001. ‘Metal-working at Asine. Report on the remains of iron production from the Barbouna area and the area east of the Acropolis’, OpAth 25–26, 25–34.
Bohen, B. 1980. ‘A Geometric horse pyxis from Asine’, OpAth 13, 85–89.
Frödin, O. 1925. Utställning av fynd och bilder från Asine (Nationalmusei utställningskataloger, 18), Stockholm.
Frödin, O. & A.W. Persson 1925. ʼRapport préliminaire sur les fouilles dʼAsiné, 1922-1924. Le dévelopement des fouilles dʼAsiné. Observations principales qui y ont été faitesʼ, Årsberättelse. 1924–1925. Bulletin de la sociét´t royale des lettres de Lund 1924–1925, Fasc. 2, 23–93.
Hägg, R. 1965. ‘Geometrische Gräber von Asine’, OpAth 6, 117–138.
Hägg, R. 1980. ‘The house sanctuary at Asine revisited’, in Sanctuaries and cults in the Aegean Bronze Age (ActaAth-4o, 28), eds. R. Hägg & N. Marinatos, Uppsala.
Hägg, R. 1990. ‘Gestempelte Webgewichte aus Asine’, in Akten des XIII.internationalen Kongresses für klassiche Archäologie, Berlin 1988, Mainz, 404.
Hägg, I. & R. Hägg 1973. Excavations in the Barbouna area at Asine, Fasc. 1. General introduction, bibliography, geological background and a report on the field-work in the Levendis sector, 1970–1972 (Boreas. Uppsala Studies in Ancient Mediterranean and Near Eastern Civilizations 4:1), Uppsala.
Hägg, I. & R. Hägg (eds.) 1978. Excavations in the Barbouna area at Asine, Fasc. 2. Finds from the Levendis Sector, 1970–72 (Boreas. Uppsala Studies in Ancient Mediterranean and Near Eastern Civilizations, 4:2), Uppsala.
Hägg, I. & R. Hägg 1975. ‘Discoveries at Asine dating from the Shaft-Grave Period’, AAA 8, 151–160.
Hägg, I. & I. Fossey (eds.) 1980. Excavations in the Barbouna area at Asine, Fasc. 4. The Hellenistic necropolis and later structures on the middle slopes, 1973–77 (Boreas. Uppsala Studies in Ancient Mediterranean and Near Eastern Civilizations, 4:4), Uppsala.
Hägg, R. &G.C. Nordquist 1992. ‘Excavations in the Levendis Sector at Asine, 1989’, OpAth 19, 59–68.
Höghammar, K. 1984. ‘The dating of the Roman bath at Asine in Argolis’, OpAth 15, 79–106.
Ingvarsson-Sundström, A., S. Voutsaki & E. Milka 2013. ‘Diet, health and social differentiation in Middle Helladic Asine: a bioarchaeological view’, in Diet, economy and society in the Ancient Greek world: Towards a better integration of archaeology and science, eds. S. Voutsaki & S.M. Valamoti, Leuven, 149–162.
Kektarios-Peter, Y. 2017. ʼThe last occupation of Asine in Argolisʼ, Opuscula 10, 164–189.
Lindblom, M, G. Nordqvist & H. Mommsen 2018. ‘Two Early Helladic II terracotta rollers from Asine and their glyptic context’, Opuscula 11, 81–96.
Macheridis, S. 2016a. ‘Home, refuse, and reuse during the Early Helladic III to the Middle Helladic I transitional period. A social zooarchaeological study of the Asine bothroi’, Opuscula 9, 71–91.
Macheridis, S. 2016b. ‘The use of multiple correspondence analysis (MCA) in taphonomy: The case of Middle Helladic Asine, Greece’, International Journal of Osteoarchaeology, 27, 477–487.
Macheridis, S. 2017. ‘Symbolic connotations of animals at early Middle Helladic Asine. A comparative study of the animal bones from the settlement and its graves’, Opuscula 10, 128–152.
Macheridis, S. 2018. Waste management, animals and society. A social zooarchaeological study of Bronze Age Asine (Acta Archaeologica Lundensia, 8o, 69), Lund.
Nilsson, M.P. 1927. ’A house sanctuary at Asine’, in The Minoan-Mycenaean religion and its survival in Greek religion (Skrifter utgivna av Kungl. humanistiska vetenskapssamfundet i Lund, 9), Lund.
Nordquist, G.C. 1987a. A Middle Helladic village. Asine in the Argolid (Boreas. Uppsala Studies in Ancient Mediterranean and Near Eastern Civilizations 16), Uppsala.
Nordquist, G.C. 1987b. ‘Asine, terrace III: the excavations of 1926. A preliminary report’, Hydra. Working papers in Middle Bronze Age studies 3, 11-36.
Nordquist, G.C. 1990a. ’A note on EHIII Fine Grey-Burnished pottery from Asine, OpAth 18, 241–243.
Nordquist, G.C. 1990b. ‘Middle Helladic burial rites: some speculations’, in Celebrations of death and divinity in the Bronze Age Argolid (ActaAth-4o, 40), eds. R. Hägg & G.C. Nordquist, Stockholm, 35–41.
Penttinen, A. 1996. ‘Excavations on the Acropolis of Asine in 1990’, OpAth 21, 149–167.
Persson, A.W. 1921. ‘Asiné. Recherches préliminaires en vue de fouilles suedoises’, Årsberättelse. 1920–1921. Bulletin de la sociét´t royale des lettres de Lund 1920–1921, 17–29.
Persson, A.W. 1923. ‘Aperçu provisoire des résultats obtenus au cours des fouilles dʼAsiné faites en 1922’ Årsberättelse. 1922–1923. Bulletin de la sociét´t royale des lettres de Lund 1922–1923, 25–42.
Persson, A.W. 1924. ‘Quelques sceaux et empreintes de sceaux dʼAsiné’, Årsberättelse. 1923–1924. Bulletin de la sociét´t royale des lettres de Lund 1923–1924, 162– 172.
Persson, A.W. 1931a. Asine, de svenska utgrävningarna, Stockholm.
Persson, A.W. 1931b. ’Asine. En återblick på de svenska utgrävningarna’, in Jorden ger. Svenska forskningar och fynd från senare år, Stockholm, 9–40.
Person, A.W. 1932. ’Die Spätmykenische Inschrift aus Asine’, in Corolla archaeologica principi heredetario regni Sueciae Gustavo Adolpho dedicate (ActaAth-4o, 2), Lund 208–215.
Pullen, D.J. 1990. ‘Early Helladic burials at Asine and Early Bronze Age mortuary practices’, in Celebrations of death and divinity in Bronze Age Argolis (ActaAth-4o, 40), eds. R. Hägg & C.G. Nordquist, Stockholm, 9–12.
Santillo Frizell, B. 1980. An early Mycenaean settlement at Asine: the late Helladic II B-III A : 1 pottery, (PhD thesis, Göteborgs universitet).
Sjöberg, B. 1997. ‘Two possible Late Helladic kilns at Asine: a research note’, in Trade and production in premonetary Greece: Production and the craftsman. Proceedings of the 4th and 5th international workshops, Athens 1994 and 1995 (SIMA-PB 143), eds. C. Gillis, C. Risberg & B. Sjöberg, Jönsered, 89–100.
Sjöberg, S. 2003. ‘Settlement activity at Late Helladic Asine in the Argolid’, OpAth 28, 185–201.
Sjöberg, B. 2004. Asine and the Argolid in the Late Helladic III period. A socio-economic study (BAR 1125), Oxford.
Styrenius, C.G. 1975. ‘Some notes on the new excavations at Asine’, OpAth 11, 177–183.
Styrenius, C.G. & A. Vidén 1971. ‘New excavations at Asine’, AAA 4, 147–148.
Styrenius, C.-G. 1998. Asine. En svensk utgrävningsplats i Grekland (Medelhavsmuseet, Skrifter, 22; SIMA-PB, 151), Stockholm.
Voutsaki S. 2010. ‘The domestic economy in Middle Helladic Asine’, in Mesohelladika: the Greek mainland in the Middle Bronze Age. Proceedings of the international conference held in Athens, March 8–12, 2006 (BCH Suppl. 52), Athens, 765–779.
Voutsaki, S., S. Dietz & A.J. Nijboer 2009. ‘Radiocarbon analysis and the history of the East Cemetery, Asine’, OpAth2, 31–56.
Voutsaki, S., A. Ingvarsson-Sundström & S. Dietz 2011. ‘Tumuli and social status: A re-examination of the Asine tumulus’, in Ancestral landscapes: Burial mounds in the Copper and Bronze Ages, eds. E. Borgna & S. Müller Celka, Lyon, 445-461.
Wells, B. 1982. ‘Stamped amphora handles from Asine’ OpAth 14, 119–128.
Wells, B. 1987–1988. ‘Apollo at Asine’, Πελοποννησιακά 13, 349–352.
Wells, B. 1988a. ‘Early Greek building sacrifices’, in Early Greek cult practice. Proceedings of the Fifth International Symposium at the Swedish Institute at Athens, 26–29 June, 1986 (ActaAth–4o, 38), eds. R. Hägg, N. Marinatos & G.C. Nordquist, Stockholm, 259–266.
Wells, B. 1988a. ‘Apollo at Asine’, In Praktika tritou diethnous synedriou Peloponnesiakon spoudon (Kalamata, 8--15 septemvriou, 1985), Athens, 349–352.
Wells, B. 1990. ‘The Asine sima’, Hesperia, 59, 157–161.
Wells, B. 1992. ‘The walls of Asine’, OpAth 19, 135–142.
Wells, B. (ed.) 2002a. New research on old material from Asine and Berbati in celebration of the fiftieth anniversary of the Swedish Institute at Athens (ActAth 8o, 17), Stockholm.
Wells, Β. 2002b. ‘Evidence for a cult at the acropolis of Asine from the Late Geometric through Archaic and Classical times’, in New research on old material from Asine and Berbati in celebration of the fiftieth anniversary of the Swedish Institute at Athens (ActAth 8o, 17), ed. B. Wells, Stockholm, 95–131.
Westermark, U. 1980. ‘Coins from the Swedish excavations at Asine in Argolis’, OpAth 13, 247–254.
Weiberg, E. 2010. ʼPictures and people. Seals, figurines and Peloponnesian imageryʼ, Opuscula 3, 185–218.
Zangger, E. 1994. ‘The island of Asine: A palaeogeographic reconstruction’, OpAth 20, 221–239.
Zehbe, I. 1988. ‘Ein “megarischer” Reliefbecher von Asine’, OpAth 17, 217–224.